Energetyczne właściwości użytkowe budynków

W Unii Europejskiej budynki mieszkalne i komercyjne odpowiadają za 40% wykorzystania energii
i 36% emisji CO₂. Większość budynków mieszkalnych ma ponad 30 lat i wymaga renowacji, poprawy energooszczędności i komfortu. Tradycyjne metody remontów poprawiają efektywność energetyczną jedynie od 10% do 40%, a czas zwrotu inwestycji jest dosyć długi.

Fot. Adobe Stock/ © SasinParaksa

Dyrektywa 2010/31/UE dotycząca energetycznych właściwości użytkowych budynków (EPBD) przekształciła dyrektywę 2002/91/WE. Promuje ona polepszenie energetycznych właściwości użytkowych budynków na terenie Unii Europejskiej, uwzględniając wszystkie typy wykorzystania energii (EPBD art. 1):

• ogrzewanie,
• oświetlenie,
• chłodzenie,
• kondycjonowanie powietrza,
• wentylację,
• klimat zewnętrzny i warunki lokalne,
• wymagania dotyczące klimatu wewnętrznego i opłacalności.

Dyrektywa 2010/31/UE wymaga od państw członkowskich przyjęcia środków i narzędzi pozwalających na rozważne i racjonalne wykorzystanie zasobów energetycznych. Aby osiągnąć te cele, dyrektywa EPBD wymaga zwiększenia efektywności energetycznej i lepszego wykorzystania odnawialnych źródeł energii zarówno w nowych, jak i w istniejących budynkach. Jednym z narzędzi osiągnięcia celów jest zastosowanie przez państwa członkowskie minimalnych wymagań dotyczących energetycznych właściwości użytkowych budynków nowych i istniejących, podlegających gruntownej renowacji, a także minimalnych wymagań dotyczących właściwości użytkowych obudowy budynku w przypadku, gdy części istotne z punktu widzenia energii są wymieniane lub modernizowane. Innymi narzędziami są: certyfikacja energetyczna budynków, kontrola kotłów i systemów klimatyzacyjnych.

Pierwszy mandat udzielony CEN (M/343), mający na celu opracowanie serii norm i dokumentów związanych z EPBD jako wsparcie pierwszej edycji dyrektywy, doprowadził do publikacji wszystkich tych dokumentów w latach 2007-2008.

Nowy mandat M/480 wydano w celu przeglądu mandatu M/343, ponieważ przekształcenie poprzedniej wersji dyrektywy EPBD spowodowało konieczność weryfikacji oraz przeformułowania i dodania norm tak, aby stały się one z jednej strony jednoznaczne i skorelowane, a z drugiej strony jasne i precyzujące przegląd dokonywanych wyborów wartości, warunków brzegowych i danych wejściowych, które należy zdefiniować na poziomie krajowym lub regionalnym. Takie wybory krajowe lub regionalne nadal są konieczne ze względu na różnice klimatu, kultury i tradycji budowlanej, polityki i ram prawnych państw członkowskich UE. W związku z tym zestaw norm związanych z EPBD opublikowanych w latach 2007-2008 został ulepszony i rozszerzony na podstawie przekształconej dyrektywy EPBD.

Aspekty normalizacyjne dotyczące energetycznych właściwości użytkowych budynków są objęte zakresem działania PKN/KT 179 ds. Ochrony Cieplnej Budynków. Komitet ten jest polskim odpowiednikiem CEN/TC 89 Thermal performance of buildings and building components oraz CEN/TC 371 Energy Performance of Building project group, jak również ISO/TC 163 Thermal performance and energy use in the built environment.

Seria norm, nazywana „zestaw norm związanych z EPBD", ma na celu harmonizację metodyki szacowania energetycznych właściwości użytkowych budynków. Aby zapewnić ogólną spójność, jednoznaczność i przejrzystość, zredagowana została zgodnie z określonymi zasadami.

Zestaw norm związanych z EPBD zapewnia określoną elastyczność w odniesieniu do metod, wymaganych danych wejściowych i odniesień do innych norm, dzięki zamieszczeniu szablonu normatywnego w Załącznikach A i informacji na temat wyborów domyślnych w Załącznikach B.

Na ogół wymagań prawnych i dokonanych wyborów wartości nie zamieszcza się w normach, a w dokumentach prawnych. W celu uniknięcia podwójnych publikacji i trudnej bieżącej aktualizacji, w załączniku krajowym do każdej normy z nowego pakietu można odnieść się do tekstów prawnych, w których władze publiczne mogą dokonać wyborów krajowych. Do różnych zastosowań norm możliwe jest opracowanie różnych załączników krajowych lub krajowych arkuszy danych.

Zastosowanie norm europejskich zwiększa dostępność, przejrzystość i obiektywność oceny energetycznych właściwości użytkowych w państwach członkowskich, ułatwiając porównywanie najlepszych praktyk i wspieranie rynku wewnętrznego wyrobów budowlanych. Zastosowanie zestawu norm związanych z EPBD do obliczania energetycznych właściwości użytkowych, a także do certyfikacji energetycznych właściwości użytkowych oraz kontroli systemów grzewczych i kotłów, systemów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych umożliwi obniżenie kosztów w porównaniu do opracowania różnych standardów na poziomie krajowym. Normy związane z EPBD są wystarczająco elastyczne, aby umożliwić niezbędne zróżnicowanie krajowe i regionalne oraz ułatwić wdrażanie i ustalanie wymagań przez państwa członkowskie.

W celu zharmonizowania definicji i metod oceny energetycznej opracowano normę
EN ISO 52000-1:2017 Energetyczne właściwości użytkowe budynków – Nadrzędna ocena EPB –
Część 1: Ogólne ramy i procedury, w której ustalono systematyczną, obszerną i modułową strukturę oceny energetycznych właściwości użytkowych budynków zarówno nowych, jak i istniejących w podejściu holistycznym, przeznaczoną do oceny całkowitego wykorzystania energii w budynku, przez pomiar lub obliczenie oraz obliczenie energetycznych właściwości użytkowych w pojęciu energii pierwotnej lub innych mierników związanych z energią.

Grupami docelowymi stosującymi normy związane z EPBD są: architekci, inżynierowie i organy prawodawcze, użytkownicy dobrowolnego, wspólnego dla Unii Europejskiej, schematu certyfikacji dotyczącej energetycznych właściwości użytkowych budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, jak również dowolny inny podmiot regionalny, który chce oceniać swoje założenia poprzez klasyfikację energetycznych właściwości użytkowych budynków w odniesieniu do zasobów budynków oddanych do użytku.