Polska Norma dotycząca obliczania powierzchni i kubatury
Adobe Stock/ @ Vittaya_25
Uwzględnianie ścian działowych przy obliczaniu powierzchni użytkowej budynku według Polskiej Normy PN-ISO 9836:2022-07
Tematyka obliczania powierzchni i kubatur budynku znajduje się w gestii Komitetu Technicznego 232 ds. Zasad Sporządzania Dokumentacji Projektowej w Budownictwie. W dniu 18 lipca 2022 roku została opublikowana Polska Norma PN-ISO 9836:2022-07 Właściwości użytkowe w budownictwie – Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych.
Opublikowanie ww. normy oznacza, że dotychczasowa norma PN-ISO 9836:2015-12 Właściwości użytkowe w budownictwie – Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych otrzymała status normy wycofanej.
Polskie Normy są dokumentami technicznymi, które zgodnie z art. 5 ust 3 ustawy z 12 września 2002 r. o normalizacji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1483) przeznaczone są do dobrowolnego stosowania, a w systemie normalizacji dobrowolnej wycofania Polskiej Normy nie należy utożsamiać z jej unieważnieniem i nie należy wiązać tego faktu z zakazem stosowania normy wycofanej. Jest to jedynie wyłączenie PN ze zbioru norm aktualnych ze względu na merytoryczną dezaktualizację jej treści. W praktyce można stosować zarówno Polskie Normy znajdujące się w zbiorze norm aktualnych, jak i Polskie Normy wycofane, jeżeli zainteresowane strony tak uzgodnią i o ile nie są one sprzeczne z przepisami prawa.
Ponieważ wszystkie dotychczasowe wydania normy PN-ISO 9836, a więc wydanie z 1997 r., 2015 r. i z 2022 r. są merytorycznie identyczne w zakresie ustalenia sposobu kwalifikacji powierzchni pod ścianami działowymi, tym samym interpretacja w tym zakresie wydawana przez PKN jest również poprawna dla wszystkich wydań przedmiotowej normy.
Nowa norma od dnia swojej publikacji jest normą powołaną w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1679). Powołanie normy w przepisie prawnym oznacza, że staje się ona integralną częścią obowiązujących przepisów.
Zgodnie z §12 wymienionego rozporządzenia powierzchnie budynku określa się zgodnie z zasadami zawartymi w Polskiej Normie dotyczącej określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych wymienionej w załączniku nr 2 do rozporządzenia.
W niniejszym tekście odnosimy się do zasad związanych z kwalifikacją powierzchni zajmowanej przez ściany działowe w kontekście rodzajów tych ścian.
- Postanowienia normalizacyjne
W normie PN-ISO 9836:2022-07, podobnie jak i normach poprzednich, tj. PN-ISO 9836:1997 i PN-ISO 9836:2015-12, nie podano definicji ściany działowej. Normy te nie odnoszą się także do technologii ich wykonania. Z kontekstu zapisów normalizacyjnych wynika, że istotnym elementem charakteryzującym ściany działowe jest funkcja, jaką mają one pełnić w trakcie użytkowania budynku. W efekcie norma odnosi się do dwóch rodzajów ścian działowych projektowanych w budynkach, a mianowicie:
- stałych ścian działowych (p. 5.1.6.1);
- ścian nie mających charakteru stałych przegród budowlanych, nazwanych w normie (p. 5.1.5.3) „ścianami działowymi typu przepierzenia".
Jeżeli na przykład w projekcie budowlanym zastosowano ściany działowe wydzielające w sposób trwały typowe pomieszczenia (pokoje, kuchnię, łazienkę itp.) tworzące lokal mieszkalny, to wówczas można uznać, że odpowiadają one „stałym ścianom działowym", o których mowa w p. 5.1.6.1 normy. Do grupy stałych ścian działowych należą w szczególności ściany murowane z elementów drobnowymiarowych (np. z cegieł, bloczków z autoklawizowanego betonu komórkowego, pustaków itp.), czy też ściany szkieletowe gipsowo-kartonowe mocowane na szkielecie drewnianym bądź systemowym metalowym. Jako cechę charakterystyczną dla tych ścian można wskazać konieczność wykonywania typowych robót budowlanych (w rozumieniu ustawy Prawo budowlane), takich jak uszczelnienia i wylewki w obrębie połączeń z sufitem, podłogą i ścianami prostopadłymi, jak też związanych z ułożeniem różnych rodzajów instalacji (np. instalacji sanitarnych czy elektrycznych). Zgodnie z postanowieniem zawartym w p. 5.1.6.1 normy, powierzchnia (mierzona na poziomie posadzki) zajmowana przez stałe ściany działowe wliczana jest do powierzchni konstrukcji, a nie do powierzchni użytkowej.
„Ściany działowe typu przepierzenia" są to ściany prowizoryczne, tymczasowe, przewidywane – już na etapie projektowania – do łatwego demontażu i ewentualnego przeniesienia w inne miejsce. Ściany takie na rynku budowlanym występują jako rozwiązania systemowe, modułowe, możliwe do wielokrotnego montażu i demontażu lub składania i rozkładania. Wykonywane są na ogół z tworzyw sztucznych, materiałów drewnopochodnych, tkanin, elementów metalowych, czy jako przeszklenia itp. Demontaż i montaż takich ścian (lub ich składanie i rozkładanie), to proste czynności polegające na ustawieniu – za pomocą rozwiązań technicznych określonych przez producenta – tymczasowej przegrody wydzielającej powierzchnię przewidzianą w danym momencie do innego sposobu użytkowania. Ściany takie bardzo rzadko występują w budownictwie mieszkaniowym, w przeciwieństwie do budownictwa biurowego, hotelowego, handlowego, służby zdrowia, magazynowego itp., gdzie dość często zachodzi potrzeba adaptacji znajdujących się tam pomieszczeń stosownie do zmieniających się funkcji. Zgodnie z postanowieniami zawartymi w wymienionym wyżej p. 5.1.5.3 normy powierzchnia stropu zajmowana przez możliwe do zdemontowania (a więc i ponownego montażu) ściany działowe typu przepierzenia wliczana jest do powierzchni netto, czyli w dalszej konsekwencji do powierzchni użytkowej.
- Uwagi końcowe
We wszystkich edycjach norm ISO 9836 będących podstawą polskich wydań PN-ISO 9836, teksty p. 5.1.5.3 i 5.1.6.1 nie ulegały żadnym zmianom. Natomiast w kolejnych wydaniach polskich przedmiotowe zapisy normalizacyjne ulegały nieznacznym poprawkom, ponieważ – jak pokazała praktyka – zapisy te były nie w pełni odczytywane jednoznacznie, w szczególności przy opracowywaniu dokumentacji projektowej, a także w dokumentach towarzyszących kontaktom inwestora z deweloperem, kiedy to poszczególne strony odmiennie, każda korzystnie dla siebie, odczytywały omawiane zapisy. Trzeba też wziąć pod uwagę, że przy tłumaczeniu na język polski stosowana jest zasada identyczności zawartości normy w języku polskim z oryginałem angielskim, która ogranicza znacznie wprowadzanie ewentualnych zmian. Stąd też wprowadzane korekty musiały być nieznaczne. Nadrzędnym celem dokonywanych korekt było jednoznaczne wskazanie, że powierzchni zajętej przez stałe ściany działowe nie wlicza się do powierzchni użytkowej, lecz do powierzchni konstrukcji, natomiast w przypadku ścian działowych przystosowanych do demontażu (i ewentualnie do ponownego montażu w tym samym lub innym miejscu), czyli ścian działowych typu przepierzenia, powierzchnię zajętą przez te ściany wlicza się do powierzchni netto, co w rzeczywistości oznacza wliczenie jej do powierzchni użytkowej budynku. Patrz Rys. 2 w normach: PN-ISO 9836:2022-07, PN-ISO 9836:2015-12 i PN-ISO 9836:1997.
Przewodniczący KT 232
Andrzej Pogorzelski