Nowa rewolucja przemysłowa

Przemysł 4.0 lub czwarta rewolucja przemysłowa, to terminy określające zmiany społeczne, przemysłowe i technologiczne wywołane cyfrową transformacją przemysłu.

Fot. Adobe Stock/ © Sdecoret

Gwałtownie następująca cyfryzacja całych społeczeństw zmienia metody produkcji oraz to, jak, kiedy oraz ile kupujemy. Pierwszy raz w dziejach ludzkości technologia, łącząc coraz liczniejsze gałęzie przemysłu ze społeczeństwem, pozwala wpływać na wielkość i jakość produkcji oraz na funkcjonalność wyrobów. Przemysł 4.0 wprowadza wiodące rozwiązania informatyczne we wszystkich aspektach produkcji, umożliwiając tworzenie nie tylko zamówionych przez nas specyficznych produktów, lecz także całych powiązanych ze sobą łańcuchów wartości. Dzięki wykorzystaniu zaawansowanych technologii ICT możliwe jest dokładniejsze dopasowanie produkcji do oczekiwań klienta przy zachowaniu niskich kosztów, wysokiej jakości i wydajności. Nowe modele biznesowe i technologie takie jak sztuczna inteligencja czy wytwarzanie przyrostowe przyspieszają procesy transformacji przemysłu, zmieniając obecne metody prowadzenia działalności gospodarczej i strukturę rynku.

Najważniejszym surowcem dla tej cyfrowej rewolucji są dane. Efektywne ich wykorzystanie jest kluczowe dla biznesu przyszłości. Światowy przepływ danych rośnie z roku na rok w lawinowym tempie. Jednym z ważniejszych powodów tego wzrostu jest zwiększenie dostępu ludzi, maszyn i urządzeń do sieci Internet, zarówno pod względem liczby punktów dostępowych, jak i szerokości pasma transmisji. W 2015 r. ponad 20 miliardów maszyn i urządzeń było podłączonych do Internetu, a przewiduje się, że liczba ta powiększy się do pół biliona w 2030 r.

Jednak powszechne zastosowanie nowych technologii wymaga inteligentnej integracji we wszystkich dziedzinach oraz ich zhierarchizowanych strukturach, co może być osiągnięte tylko wówczas, gdy technologie te oraz powiązane z nimi interfejsy i formaty zostaną jednoznacznie opisane w normach. Dla wszystkich interesariuszy i podmiotów zaangażowanych w cyfryzację przemysłu jasne staje się, że normalizacja powinna stanowić podstawę tego procesu.

Konsolidacja i usystematyzowanie nowych koncepcji za pomocą normalizacji są absolutnie kluczowe na wczesnym etapie ich rozwoju, jeśli koncepcje te mają być szybko wprowadzone do praktyki przemysłowej; jednak działania te nie mogą być prowadzone w sposób rozproszony. Potrzeba koordynacji na wielu poziomach staje się kluczowym elementem sukcesu, a zatem konieczne jest spójne podejście i zgodne wysiłki wielu różnych organizacji i stowarzyszeń zajmujących się wdrażaniem idei przemysłu 4.0. Dostrzegając tę potrzebę, Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii przystąpiło do budowy Polskiej Platformy Przemysłu 4.0 z aktywnym udziałem Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.

Jak czytamy na stronie Ministerstwa:

„Platforma będzie nowym ogniwem ekosystemu gospodarczego, które odegra rolę integrującą i koordynującą wobec wszystkich aktorów życia gospodarczego, a w szczególności dostawców i odbiorców technologii oraz ośrodków naukowych. Realizacji tej misji sprzyjać będzie hybrydowy charakter Platformy, która ma być instytucją działającą na styku sektora publicznego i prywatnego.

Zadaniem platformy będzie przybliżanie przedsiębiorcom tematyki przemysłu 4.0, proponowanie rozwiązań biznesowych, doradztwo strategiczne i budowanie sieci kooperacyjnych, dbanie o otoczenie prawno-regulacyjne czy wreszcie dawanie impulsu do podnoszenia poziomu zaawansowania technologicznego polskich przedsiębiorstw".

Ale przemysł 4.0 to nie tylko inicjatywa krajowa, zjawisko to ma charakter globalny i w związku z tym wymaga międzynarodowego zaangażowania. Krajowe prace normalizacyjne powinny być zharmonizowane z prowadzonymi na arenie międzynarodowej, tak aby opracowanie odpowiednich Norm Międzynarodowych umożliwiło wszystkim interesariuszom korzystanie z dobrodziejstw przemysłu 4.0 niezależnie od położenia geograficznego, uwarunkowań politycznych czy regionalnych afiliacji.

Intensywne prace normalizacyjne w dziedzinach związanych z przemysłem 4.0 są obecnie prowadzone w Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO oraz w Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej IEC, a na poziomie europejskim w Europejskim Komitecie Normalizacyjnym CEN oraz Europejskim Komitecie Normalizacyjnym Elektrotechniki CENELEC.

ISO ustanowiła Smart Manufacturing Coordination Committee (SMCC), który rozpoczął prace w 2017 jako forum wymiany informacji i miejsce tworzenia założeń do norm dotyczących inteligentnej produkcji. Organ ten zapewnia koordynację prac odpowiednich Komitetów Technicznych ISO, ustanawia punkt kontaktowy dla organów roboczych zajmujących się zagadnieniami inteligentnej produkcji w IEC oraz Międzynarodowej Unii Telekomunikacyjnej ITU, zapewniając wspólne międzynarodowe podejście zgodne z intencjami i celami interesariuszy wszystkich tych organizacji.

IEC utworzyła System Committee Smart Manufacturing (IEC/SyC SM) dla zapewnienia koordynacji prac w IEC oraz we współpracujących z nią organizacjach. Przykładem współpracy między ISO i IEC w dziedzinie przemysłu 4.0 jest łączona grupa robocza JWG 21 Smart Manufacturing Reference Model(s), utworzona przez Komitety Techniczne ISO/TC 184 Automation systems and integration i IEC/TC 65 Industrial-process measurement, control and automation, w której ponad 70 ekspertów z 13 krajów pracuje nad harmonizacją istniejących modelów odniesienia inteligentnej produkcji.

Europejskie organizacje normalizacyjne CEN i CENELEC, wspólnie z Komisją Europejską, utworzyły Digitising European Industry High Level Group (DEI HLG) oraz Multi-Stakeholder Platform on Digitising European Industry Working Group (MSP/DEI WG), których zadaniem jest opracowanie spójnego planu prac normalizacyjnych wspierających cyfryzację przemysłu europejskiego. Prace nad normami i dokumentami normalizacyjnymi prowadzone są już m.in. w Komitetach Technicznych CEN/TC 310 Advanced automation technologies and their applications, CLC/TC 65X, Industrial-process measurement, control and automation, z którymi współpracuje Komitet Techniczny PKN/KT 50 ds. Automatyki i Robotyki Przemysłowej, będący również komitetem wiodącym we współpracy z wymienionymi wcześniej ISO/TC 184 i IEC/TC 65.

W dziedzinie produkcji przyrostowej aktywnie działa Komitet Techniczny CEN/TC 438 Additive Manufacturing, zajmujący się między innymi technologią druku 3D, a współpracuje z nim PKN/KT 207 ds. Obróbki Ubytkowej i Przyrostowej oraz Charakterystyki Warstwy Wierzchniej.

Transformacja cyfrowa jest zadaniem dla całej ludzkości i przyczyni się do globalnego rozwoju. Czwarta rewolucja przemysłowa ma potencjał, by ukształtować światową gospodarkę bazującą na bardziej wydajnej i zrównoważonej, a przez to przyjaznej dla środowiska, produkcji. Aby w pełni wykorzystać ten potencjał, konieczna jest współpraca międzynarodowa, szczególnie w sferze normalizacji, która jest nieocenionym wsparciem dla start-upów oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Normalizacja w cyfryzacji przemysłu może być udana tylko wówczas, gdy działać będzie międzysektorowo i przyszłościowo, angażując zarówno pojedynczych interesariuszy, konsorcja, jak i organizacje normalizacyjne działające na zasadzie konsensu.